Skala Bólu - co to jest i do czego służy?

Autor: mgr Urszula Gluz-GolikData publikacji:
Lekarz badający pacjenta przy użyciu Skali Bólu

Czym jest Ból?

Złożoność problematyki bólu wymusiła potrzebę sporządzenia narzędzi umożliwiających obiektywną ocenę bólu. Są to liczne skale, wg. których dokonuje się oceny stopnia odczuwania bólu przez pacjenta. Skala bólu ułatwia wdrożenie adekwatnego leczenia przeciwbólowego, a także ewentualną modyfikację prowadzonej terapii.

Definicja bólu: „subiektywnie przykre, negatywne wrażenia zmysłowe i emocjonalne, powstające pod wpływem bodźców (tzw. nocyceptywnych) uszkadzających tkankę lub zagrażających jej uszkodzeniem.” Tak definiuje ból Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu (International Association Study of Pain- IASP).

Należy pamiętać, że ból oprócz tego, że jest jednym z objawów choroby to także jest jednym z podstawowych parametrów życiowych.

Jakie rodzaje bólu rozróżniamy?

Ból ostry:

  • utrzymuje się do trzech miesięcy
  • jest wynikiem działania bodźców szkodliwych
  • pełni funkcję ostrzegawczo-ochronną
  • ustępuje po wyleceniu choroby, która go wywołuje
  • przykłady bólu ostrego: ból pooperacyjny, pourazowy, pochodzenia naczyniowego, stenokardialny

Ból przewlekły:

  • utrzymuje się powyżej trzech miesięcy
  • często ma charakter nawracający i utrudnia codzienne funkcjonowanie
  • przykłady bólu przewlekłego: choroby zwyrodnieniowe stawów, bóle krzyża, głowy, bóle pochodzenia nowotworowego

Ból neropatyczny:

związany z uszkodzeniem układu nerwowego

Ból psychogenny

Jak wygląda Skala NRS (Numerical Rating Scale)?

  • jest to skala liczbowa od 0 do 10, gdzie 0 oznacza zupełny brak dolegliwości bólowych, a 10 oznacza ból trudny do zniesienia
  • ocenę bólu dokonuje się w warunkach dynamicznych, to znaczy w trakcie poruszania, kaszlu czy głębokiego oddychania
  • skierowana jest do pacjentów przytomnych
  • stosuje się ją przed jak i po zastosowaniu leczenia przeciwbólowego
  • polecana jest w praktyce klinicznej do oceny bólu ostrego jak i przewlekłego

Interpretacja wyniku:

  • 1-4

    - łagodny ból
  • 5-7

    - umiarkowany ból
  • 8-10

    - silny ból

Jak wygląda Skala VAS (Visual Anagoue Scale)?

  • jest to skala liczbowa w postaci linijki od 0 do 10, gdzie 0 oznacza całkowity brak bólu, a 10 najgorszy wyobrażalny ból
  • jak i graficzna, w której numery zastąpione są rysunkami twarzy na jej skrajach. Twarz uśmiechnięta oznacza bark bólu, z grymasem najsilniejszy ból;
  • skierowana jest w szczególności do oceny bólu u dzieci.

Interpretacja wyniku:

  • 1-3

    - łagodny ból
  • 4-7

    - umiarkowany ból
  • 8-10

    - silny ból

Jak wygląda Skala BPS (Behavioral Pain Scale)?

  • skala ta znajduje zastosowanie w ocenie bólu u pacjentów nieprzytomnych, sedowanych, wentylowanych mechanicznie;
  • pomiar wykonuje się na podstawie reakcji ciała i zachowania;
  • ocenia ona wyraz twarzy pacjenta, reakcje ruchowe kończyn górnych i synchronizację z respiratorem
  • zakres skali zawiera się w przedziale 3-12 punktów.

Interpretacja wyniku:

  • 3-5 pkt.

    - łagodny ból
  • > 6 lub = 6 pkt.

    - umiarkowany ból
  • > 8 lub = 8 pkt.

    - silny ból

Bibliografia:

  1. www.mp.pl/ból/wytyczne/skale-oceny-bólu.
  2. Wordliczek J., Dobrogowski J. Leczenie bólu. Wydanie III. PZWL Warszawa 2017
  3. Misiołek H., Cettler M., Woroń J., Wordliczek J., Dobrogowski J., Mayzner-Zawadzka E. Zalecenia postępowania w bólu pooperacyjnym- 2014, Anestezjologia Intensywna Terapia 2014, tom 46, nr 4 235-260.
  4. Woroń J., Dobrogowski J., Wordliczek J., Kleja J. Leczenie bólu w oparciu o drabinę analgetyczną WHO. Medycyna po Dyplomie 2011(20);89185) 52-61.